ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE

Zabawy i ćwiczenia oddechowe

Zabawy i ćwiczenia oddechowe, mają na celu:

  • naukę prawidłowego toru oddechowego,
  • zwiększenie pojemności płuc,
  • naukę ekonomicznego zużywania powietrza podczas mówienia,
  • kształtowanie odpowiednich ruchów przepony, wyrobienie toru oddechowego przeponowego,
  • naukę różnicowania fazy wdechu i wydechu,
  • dostosowanie długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi.

 

Prawidłowy oddech podczas wypowiedzi to rytmiczny, szybki wdech, wykonany bez podnoszenia ramion, oraz powolny, długi wydech, podczas którego odbywa się wypowiedź. U dzieci obserwujemy często nieprawidłowy tor oddychania- tzn. oddychanie przez usta.

 

Przykłady ćwiczeń i zabaw oddechowych

  • Wdech przez nos, wydech ustami,
  • Unoszenie rąk podczas wdechu, opuszczanie rąk podczas wydechu,
  • Dmuchanie na piórko- dmuchanie na piórko mocno, dmuchanie na piórko delikatnie, zabawa w „czyje piórko poleci dalej”, zabawa w  „czyje piórko poleci wyżej”
  • Dmuchanie na piłeczkę- zabawa w „Mecz piłki ping-pongowej”( dwu- czteroosobowe drużyny, siedzące przy stolikach, mają za zadanie dmuchać na  piłeczki, w taki sposób, by nie spadły one ze stolika. Nie wolno przytrzymywać piłeczki rękoma. Wygrywa ta drużyna, której piłeczka najdłużej pozostaje na stoliku.
  • Puszczanie baniek mydlanych
  • Dmuchanie na skrawek papieru ( może być także wykonywanie z pomocą słomki- zdmuchujemy papierek np. ze stolika czy krzesła)
  • Nadmuchiwanie balonów
  • Zabawa w wąchanie kwiatków (dzieci siedzą lub stoją obok kwiatów, powoli wciągają

powietrze nosami i równie powoli wypuszczają , aby jak najdłużej zapamiętać ich zapach)

  • Dmuchanie na wiatraczki
  • Dmuchanie na lekkie zabawki poruszające się po wodzie
  • Rozdmuchiwanie za pomocą słomki rożnokolorowych farb na kartce – zabawa
    pt  „dmuchane obrazki”
  • Chuchanie na „zmarznięte” ręce/ na gorącą zupę.
  • Zabawy ortofoniczne naśladujące głosy zwierząt np. : syczenie węża, szczekanie psa
  • Naśladowanie śmiechu ludzi: HA HA HA, HU HU HU, HE HE HE, HI HI HI
  • Gra w węża- dzieci siedzą na krześle z rękami na brzuchu. Skupiają się na prawidłowym oddechu. Na ustalone wcześniej słowo przez kilka sekund wciągają powietrze nosem tak, aby czuły kiedy dostaje się ono do brzucha (brzuch rośnie). Następnie powoli wypuszczają powietrze i wydają odgłos syczącego węża
  • Dmuchanie na świeczki -dmuchanie na płomień świeczki w ten sposób, aby się poruszał, ale nie zgasł. Druga forma tej zabawy to zdmuchnięcie płomienia.
  • Zabawa „Burza w szklance wody”- dmuchanie za pomocą słomki do kubeczka
    w wodą tak, aby powstały duże bąbelki. Drugi wariant tej zabawy to dmuchanie
    z różną intensywnością.
  • Gwizdanie
  • Dmuchanie na zawieszone na nitce lekkie przedmioty
  • Liczenie na jednym wydechu do 5, potem do 10
  • Przenoszenie za pomocą słomki drobnych elementów z 1 miejsca w 2- np. kolorowe papierki, płatki kukurydziane
  • Zabawa „balonik”- wpuszczanie powietrza bardzo powoli
  • Zabawa w „huśtanie misia”- dzieci leżą na podłodze, mają zabawkę ułożoną na brzuchu. Huśtają ją przy pomocy oddechu tj. w czasie wdechu zabawka unosi się do góry, przy wydechu – opada. Należy zwrócić uwagę na to aby zarówno wdech
    i wydech wykonywane były równie miernie i powoli.

 

  1. Zabawy i ćwiczenia aparatu artykulacyjnego mają na celu:
  • usprawnianie języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy ( w dużej mierze od ich sprawności zależy wymowa dziecka),
  • opanowanie umiejętności świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych- panowanie nad pracą języka, warg, podniebienia miękkiego, wyrobienie celowych i świadomych ruchów( kinestezja artykulacyjna),
  • usprawnianie koordynacji ruchowej pomiędzy wszystkimi częściami aparatu artykulacyjnego,

 

Uwaga- warto podczas ćwiczeń używać lusterek- wtedy dzieci obserwują ruchy swoich narządów artykulacyjnych i mogą je kontrolować. Dzieci najmłodsze należy wcześniej zapoznać z budową jamy ustnej i okolic twarzy.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ćwiczenia artykulacyjne

Zasady prawidłowego wykonania ćwiczeń artykulacyjnych

  • Podczas ćwiczeń mamy szeroko otwartą buzię.
  • Brodę trzymamy nieruchomo- staramy się „nie pomagać” językowi ruchami brody.
  • Staramy się wykonywać staranne ruchy, nie machamy językiem bezładnie, dotykamy wszystkich wskazanych w ćwiczeniu miejsc.
  • Wargi mocno rozciągamy lub mocno ściskamy oraz wysuwamy je mocno do przodu.
  • Język unosimy, wysuwamy, zawsze jak najdalej.
  • Dorosły demonstruje właściwe wykonanie ćwiczenia- dziecko naśladuje.
  • Każde ćwiczenie należy kilkakrotnie powtórzyć.
  • Początkowo ćwiczenia mogą powodować zmęczenie narządów artykulacyjnych (są one zbudowane z mięśni, które tak jak każde inne mięśnie  należy  systematycznie wyćwiczyć).
  • Unikamy ćwiczeń wymagających wkładania języka pomiędzy zęby górne
    a dolne

 

Ćwiczenia  i zabawy usprawniające pracę języka:

  • Wysuwanie języka na brodę (buzia jest szeroko otwarta, język wykonuje duże ruchy na zewnątrz jamy ustnej),
  • Wysuwanie języka do nosa (usta szeroko otwarte, język nie może być przygryzany zębami)
  • Huśtawka : otwieramy szeroko buzię i czubkiem języka dotykamy na zmianę lewego kącika ust i prawego kącika ust. Robimy to bardzo powoli i dokładnie (jakbyśmy bujali język między kącikami ust);
  • Język hop do góry : otwieramy szeroko buzię i unosimy czubek języka do górnych ząbków– przytrzymujemy go tam 3 sekundy  bez ruchu – staramy się, aby buzia była otwarta, aby język nie leżał na dolnej wardze w trakcie tego ćwiczenia;
  • Oblizywanie językiem ust dookoła
  • Unoszenie języka na górna wargę (usta są szeroko otwarte),
  • Kląskanie ( czubek języka uderza o podniebienie i z klaśnięciem opada na dno jamy ustnej),
  • Liczenie językiem zębów na górze i na dole ( czubek języka dotyka każdego zęba osobno, usta są szeroko otwarte),
  • Mycie językiem zębów ( usta są szeroko otwarte),
  • Wypychanie policzków na zmianę ostrym czubkiem języka;
  • Zabawa z ryżem preparowanym – ryż rozsypujemy na talerzyku. Rączki kładziemy na kolana. Otwieramy szeroko buzię i wysuwamy do przodu język. Czubkiem języka staramy się złapać jeden (góra dwa) ziarenka ryżu. (bardzo ważne jest aby robić to czubkiem a nie środkiem języka). Możemy zjeść zdobycz;
  • Czubek języka „ślizga się” po podniebieniu do tyłu – do przodu.
  • Język jak pędzel, który maluje na podniebieniu różne kształty: kropli, kółka, gwiazdki itd.( usta szeroko otwarte),
  • Biedronka – otwieramy szeroko buzie i czubkiem języka stawiamy na podniebieniu
    (w różnych miejscach) kropki – jakbyśmy malowali biedronkę;
  • Piłka – buzia szeroko otwarta, język leży na dnie jamy ustnej i udaje piłkę, która podskoczy do magicznego miejsca kiedy podniesiemy ręce do góry, a kiedy ręce opadną na dół to i piłka opadnie.

Ćwiczenia  i zabawy usprawniające pracę warg:

  • Szerokie otwieranie i zamykanie ust
  • Wysuwanie warg do przodu, robienie dzióbka (jak przy samogłosce u),
  • Rozciąganie warg (jak przy samogłosce e),
  • Układanie dolnej wargi na górną i górną na dolną
  • Parskanie wargami- „zmęczony konik”
  • Wciąganie ust do środka- „chudzielec”
  • Cmokanie, wysyłanie całusków,
  • Wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”.
  • Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo.
  • Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami
  • Wymawianie dokładne samogłosek: i-u, a następnie a, e, u, i, o, y, (zachowywać tę kolejność),
  • Wymawianie samogłosek z przesadną artykulacją warg w kolejności: a-i-o-e-u-y;
    w następnej fazie ćwiczenia samogłoski łączymy w pary i każdą z par kilkakrotnie powtarzamy:

    • a-i-a-i,
    • a-u-a-u,
    • u-i-u-i,
    • i-a-i-a,
    • i-u-i-u,
    • u-a-u-a;

 

  • Pokazanie jak wygląda wesoła, smutna, obrażona, zła mina.
  • Picie przez słomkę; należy pamiętać by słomka była włożona do buzi centralnie, by leżała na środku warg, a nie z boku

 

Ćwiczenia i zabawy usprawniające funkcje podniebienia miękkiego

  • Wysuwanie języka z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami,
  • Kaszel z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej,
  • Nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem,
  • Chrapanie na wdechu i wydechu,
  • Wymawianie w sposób energiczny i zdecydowany (z przesadną artykulacją)
    ku – ko,
  • ku -ko,
  • uku – oko,
  • uku – oko,
  • kuku – koko,
  • kuku – koko,
  • Naśladowanie gęgania gęsi,
  • Naśladowanie odgłosów płukanego gardła,
  • Ziewanie ( podniebienie miękkie unosi się do góry i lekko cofa się)
  • Przenoszenie skrawków papieru za pomocą rurki (wciąganie powietrza)